آسم کودکان چیست؟ (علائم و شایع ترین محرک‌های آن)

آسم کودکان باعث بسته شدن ریه‌ها و راه‌های هوایی کودکان می‌شود و علائم آن ممکن است که در انجام فعالیت‌های روزمره و یا خواب کودکان اختلال ایجاد کند. برای این عارضه هیچ درمان قطعی وجود ندارد، ولی برای کنترل و جلوگیری از آسیب رسیدن به ریه‌ها، توصیه می‌شود که کودک تحت نظر پزشک متخصص اطفال باشد. در ادامه با ما همراه باشید تا با نشانه‌ها و علائم آسم کودکان بیشتر آشنا شوید.

علائم و نشانه‌های آسم کودکان

علائم آسم کودکان در همه یکسان نبوده و ممکن است که علائم متفاوتی مشاهده شود. شایع‌ترین نشانه‌ها و علائم آسم کودکان عبارتند از:

• سرفه‌هایی که هنگام بازی، ورزش، در هوای سرد، خواب شبانه، هنگام گریه و خنده رخ می‌دهند
• سرفه‌‌های پشت سرهم که از بین نمی‌رود.
• انرژی کم‌ و توقف برای نفس کشیدن هنگام بازی و ورزش
• سرفه‌هایی که بعد از عفونت‌های ویروسی شدیدتر می‌شود
• اختلال در خواب به علت مشکلات تنفسی و یا سرف
• اجتناب از انجام فعالیت‌های اجتماعی و یا ورزشی
• تنفس پی در پی و سریع
• درد، خس خس و سفتی قفسه سینه
• شنیدن صدای سوت هنگام دم یا بازدم
• مشاهده حرکات و انقباض در قفسه سینه
• تنگی نفس و احساس خستگی و ضعف
• سفت شدن عضلات سینه و گردن
• مشکل در غذا خوردن در نوزادان

پزشک کودک باید بیماریهایی که موجب سخت نفس کشیدن کودک می‌شود را بررسی کند. توجه داشته باشید که ممکن است آزمایش‌ها آسم را در کودکان کم‌تر از پنج سال نتوانند نشان دهند.

چه زمانی باید مراقبت‌های اورژانسی دریافت کرد؟

حمله آسم اگر با شدت زیادی همراه باشد به مراقبت‌های پزشکی فوری نیاز دارد. در صورت مشاهده علائم زیر به مراقبت‌های اورژانسی نیاز است:

• خس خس و سرفه‌های شدید
• لب‌ها یا ناخن‌های آبی رنگ
• مشکل در راه رفتن یا صحبت کردن
• افزایش تنگی نفس با کاهش خس خس سینه
• ضربان قلب تند و سریع
• سوراخ‌های بینی پهن شده
• عرق کردن بیش از اندازه
• توقف هنگام حرف زدن برای نفس کشیدن
• درد و فشار قفسه سینه
• استفاده از عضلات معده برای نفس کشیدن
• فرو رفتن شکم زیر دنده‌ها هنگام نفس کشیدن
• به داخل کشیده شدن پهلوها و قفسه سینه هنگام نفس کشیدن

علل و محرک‌های آسم کودکان

محرک‌ها و شایع‌ترین دلایلی که باعث می‌شود کودکان به آسم مبتلا شوند عبارتند از:

• آلرژن‌ها: کودک ممکن است به چیز‌هایی مثل سوسریان، مایت‌های ریز، کپک، شوره حیوانات خانگی و گرده آلرژی داشته باشد.
• عفونت‌های راه هوایی: این عفونت‌ها سرماخوردگی، ذات‌الریه و عفونت‌های سینوسی شامل شود.
• ورزش: ورزش می‌تواند باعث بروز خس خس سینه، سرفه و سفت شدن قفسه سینه شود.
• عوامل محرک: مواردی مثل آلودگی هوا، هوای سرد،مواد شیمیایی، دود و یا بو ممکن است آزار مجاری تنفسی شود.
• استرس: استرس موجب تنگی نفس کودک شود و علائم آن را شدیدتر کند.

عوامل خطر آسم کودکان

آسم کودکان یکی از دلایل مبتلا شدن آن‌ها به بیماری‌های طولانی مدت است. بیشتر کودکان در 5 سالگی نخستین علائم این بیماری را از خود بروز می‌دهند، ولی توجه داشته باشید که آسم ممکن است در هر سنی بروز پیدا کند. مواردی که باعث بالا رفتن مبتلا شدن کودک به آسم می‌شود عبارتند از:

• عفونت‌های تنفسی زیاد
• اگزما (بثورات پوستی آلرژیک) یا آلرژی بینی (تب یونجه)
• سابقه خانوادگی داشتن آلرژی و آسم
• وزن کم هنگام تولد
• قرار گرفتن در معرض دود تنباکو بعد یا قبل از تولد

 تشخیص آسم کودکان

ممکن است علائم آسم کودک تا وقتی به دکتر مراجعه کنید از بین برود. توجه داشته باشید که شما می‌توانید به دکتر برای بررسی شرایط و تشخیص بیماری کمک شایانی بکنید. بررسی و آزمایش‌هایی که برای تشخیص بیماری آسم کودکان انجام می‌شود شامل موارد زیر است:

• معاینه بدنی: پزشک ریه‌ها و قلب کودک را بررسی کرده و برای مشاهده علائم آلرژی چشم و بینی او را معاینه می‌کند.
• سوالاتی درباره علائم و سابقه پزشکی: پزشک درباره مشکلات تنفسی کودک و هرگونه سابقه خانوادگی آلرژی، آسم، اگزما و یا دیگر بیماری‌های ریوی از شما و کودک سؤال می‌پرسد. شما باید علائمی که مشاهده کردید را با جزئیات کامل شرح داده و تعداد رخ دادن و زمانی این علائم را بگویید.
• آزمایش‌ها: پزشک ممکن است از کودک رادیوگرافی قفسه سینه بگیرد. اگر کودک بالای شش سال باشند، ممکن است آزمایش اسپیرومتری که مربوط به ریه است را انجام دهند. این آزمایش فادر به اندازه‌گیری میزان هوایی که در ریه‌های کودک وجود دارد و سرعت هوا در ریه‌ها می‌باشد و به پزشک کمک برای تشخیص شدت آسم کمک می‌کند. سایر آزمایش‌ها نیز به برای پیدا کردن محرک‌های آسم تجویز می‌شوند. این آزمایش‌ها شامل موارد زیر می‌باشند:
  • آزمایش پوستی آلرژی
  • آزمایش خون (IgE یا RAST)
  • اشعه ایکس برای تشخیص این که بیماری رفلاکس معده (GERD) و عفونت سینوسی باعث شدیدتر شدن آسم می‌شود یا خیر.
  • آزمایش برای اندازه گیری سطح اکسید نیتریک (eNO) موجود در تنفس کودک

درمان آسم کودکان

پزشک بر اساس شدت آسم و سابقه بیماری کودک، یک برنامه‌ای مراقبتی به والدین می‌دهد که در آن زمانی و چگونگی مصرف داروها ذکر شده است. این برنامه برای کنترل آسم کودک بسیار کاربردی است، به همین دلیل توصیه می‌شود حتما این برنامه در دسترستان باشد تا وقتی فرزندتان دچار علائم آسم شد از آن استفاده کنید.

می‌توانید نسخه‌هایی از این برنامه را به معلمان و راننده سرویس کودک خود بدهید تا اگر خدای نکرده کودک دور از خانه به حمله آسم دچار شد، آن‌ها بدانند که باید چه کاری انجام دهند. همچنین اگر خودتان سرکار می‌روید و نمی‌توانید از کودک خود نگهداری کنید، حتما از یک پرستار کودک کمک بگیرید تا در شرایط حساس کنار کودک شما باشد.

کودکان چه دارو‌هایی برای درمان آسم می‌توانند مصرف کنند؟

بیشتر دارو‌هایی که برای درمان آسم به نوجوانان و بزرگسالان داده می‌شود را با خیال راحت می‌توان به کودکان نوپا و کوچک‌تر هم داد. این دارو‌ها متناسب با وزن و سن کودکان تجویز می‌شوند. داروهای آسم کودکان به 2 نوع تقسیم می‌شوند که عبارتند از:

1. دارو‌های اثرگذار در طولانی مدت: این داروها مانع التهاب راه‌های هوایی شده و قادر به کنترل هستند. احتمالاً کودک آن‌ها را باید هر روز مصرف کند.
2. دارو‌های تسکین ‌دهنده سریع: این داروها علائم ناگهانی را تسکین می‌دهد. کودک از این داورها در طول حمله می‌توانید استفاده می‌کند.

در صورتی که کودک یا نوزاد علائم و نشانه‌های آسم کودکان را داشته باشد و بیشتر از 2 بار در هفته (در روز) یا بیشتر از 2 بار در ماه (در طوول شب) نیاز به مصرف دارو‌های گشاد کننده برونش داشته باشد، پزشک متخصص دارو‌های ضد التهابی روزانه را نیز تجویز می‌کند.

اجتناب از محرک‌های آسم کودکان

برای پیشگیری از حملات آسم کودکان و یا پیشگیری از شدیدتر شدن این حملات، می‌توان اقدامات زیر را انجام داد:

• فرش‌ها و ملحفه‌ها را برای مقابله با مایت‌های ریز تمیز کنید.
• نگذارید کسی در ماشین و خانه شما سیگار بکشد.
• از فیلتر هوا برای خروج مواد آلرژی‌زا استفاده کنید.
• از اتاق خواب کودک خود حیوانات خانگی را دور نگه دارید.
• نشتی‌های خانه را به طور کامل برطرف کنید.
• از محصولات پاک ‌کننده شمعی یا معطر استفاده نکنید.
• از رطوبت‌گیر برای پیشگیری از کپک زدن استفاده کنید.
• واکسن آنفولانزای کودک را حتما هر سال بزنید.
• گزارش‌های کیفیت هوای منطقه خود را به صورت روزانه بررسی کنید.
• اگر سوزش سر دل دارند، آن را کنترل کنید.
• به کودک خود کمک کنید تا وزن مناسب و نرمالی داشته باشد.
• در صورت که محرک این عارضه ورزش باشد، ممکن است پزشک از کودک بخواهد برای باز نگه داشتن راه‌های هوایی، بیست دقیقه پیش از شروع ورزش از دستگاه تنفسی استفاده کند.

عوارض آسم کودکان

در صورتی که آسم کودکان تحت کنترل نباشد، ممکن است با مشکلات و عوارضی همراه باشد که برخی از آن‌ها عبارتند از:

• حملات شدید
• از دست دادن مدرسه و دیگر فعالیت‌ها
• خستگی بیش از حد
• اضطراب، استرس و افسردگی
• تاخیر در بلوغ و یا رشد
• عفونت ریه و مجاری هوایی آسیب دیده
• مرگ

نتیجه گیری

در این مقاله علائم و نشانه‌های آسم کودکان را مورد بررسی قرار دادیم و شایع‌ترین علل و محرک‌های این بیماری را معرفی کنید. امیدواریم این مطلب برای شما مفید بوده باشد.